Ağ rəngin üç çaları

 

Onun adı Zərifdir. Elə özü də adı kimidir. Xəfif təbəssümü, sakit danışığı, gözəl siması var. Üzünə baxanda deyərsən ki, dünyanın ən rahat, ən xoşbəxt insanıdır. Təkcə gözlərinin dərinliyində zorla seziləcək bir kədər gizlənir. O kədərin isə öz hekayəsi var...

 ***   

Evləri kəndin kənarında, dağ çayının sahilində idi. Yazda, payızda yağış çox yağarsa, həyətlərini su basardı. O gün də elə idi: Payızın ilk güclü yağışı yağmışdı və məhəllənin dərsə gedən uşaqları, işə tələsən böyükləri uzunboğaz rezin çəkmələr geyinib, dizə qədər qalxan suyun içi ilə yeriyə-yeriyə nisbətən hündürdə yerləşən asvalt yola çıxmışdılar. Lakin səhər tezdən sevimli ingilis dili müəlliməsinə qoşulub rayon mərkəzinə, yenicə qəbul olduğu universitetdə qeydiyyatdan keçmək üçün gedən Zərifin gözünə nə yağış görünmüşdü, nə palçıq.

--- Elə sevinirəm, elə sevinirəm, elə bil ürəyim indi çıxacaq yerindən! – deyə o, yanında dayanıb gülümsəyən Tahirə müəllimənin qoluna girib ona qısılmışdı, - mən də tələbə oldum!

--- Mən səndən çox sevinirəm, inan! – deyə müəlliməsi onun saçlarından öpmüşdü, - Hələ sən diplom alacaqsan, müəllimə olacaqsan, sonra isə öz şagirdlərin beləcə sənin kimi tələbə olacaq... Bax, onda sən anlayarsan, şagirdinin uğuruna ondan çox sevinmək necə olur!

---Düzdür, mən əslində, həkim olmaq istəyirdim, amma kimdir məni paytaxta, tibb universitetinə buraxan? – deyə köksünü ötürüb gülümsəmişdi - əlbəttə, öz rayonumuzda oxumaq da əladır, müəllimə olmaq da!

 Sonra Zərif qeydiyyatdan keçmiş və onlar kəndə qayıtmışdılar. Zərif dizlərinə kimi qalxan suyun içindən balaca uşaq kimi sevinə-sevinə qaçıb evə girmişdi.

Evdə isə qəfil gəlmiş qonaqlar vardı. Zərifin Rusiyada yaşayan bibisi öz həyat yoldaşı ilə orada idi. Zərif içəri girəndə hər kəsin gözləri onun üzüzə dikildi. Bibisi divandan durub qızı qucaqladı:

--- Mənim ağıllı balam! Allah səni xoşbəxt eləsin!

--- Çox sağ ol, bibi! – Zərif bibisinin təbrikini ali məktəbə qəbul olunmasına yozdu.

Lakin bibisi ərinin sözləri onun sevincinə qəfil nöqtə qoydu:

--- Allah xoşbəxt eləsin! Biletləri də elə bu dəqiqə gedək alaq, - deyə o, üzünü Zərifin atasına tutdu.

--- Yaxşı, - Zərifin atası da razılıq verdi və qızına dedi, - şəxsiyyət vəsiqəni ver.

Zərif bu dialoqdan heç nə başa düşməsə də, qeyri-ixtiyari olaraq çantasından şəxsiyyət vəsiqəsini çıxarıb atasına uzatdı. Kişilər durub çıxandan sonra isə anası ilə bibisi onu başa saldılar ki, Zərif artıq Moskvada yaşayan bibisi oğluna nişanlanıb və sabah evdəki qonaqlara qoşulub ora yola düşməlidir. Çünki Zərifin yataq xəstəsi olan nənəsi belə vəsiyyət edib. Zərif bunu eşidəndə dünya başına hərləndi, o, nə edəcəyini bilməyərək yan otaqda uzanmış nənəsinin yanına qaçdı. Ağlaya-ağlaya ona üz tutdu:

--- Nənə, bu nə deməkdir? Anamgil niyə belə edir? Sən niyə bunu istəmisən?

Nənəsi yerində azacıq dikəlib yastığının altından nəsə çıxartdı. Bu, bir neçə dəfə qatlanmış ağ pambıq parça idi.

--- Bax, bu mənim kəfənimdir, - deyə nənə parça bükülüsünü qırışmış əlləri ilə sinəsinə sıxdı, - hazır saxlamışam. İstəyirəm sənin bəxtəvər olmaq xəbərini eşidim, ondan sonra heç bir dərdim qalmasın. Səni hələ doğulduğun gün Ziyaya göbəkkəsdi demişəm. Şükür ki, arzuma çatıram. Allah xoşbəxt eləsin.

Zərif özünü itirmişdi. Gördükləri, eşitdikləri ona dəhşətli yuxu kimi gəlirdi. Amma hər şey real idi və ertəsi gün ata-anasının razılığı ilə, bibisigil onu göz yaşlarına, etirazlarına baxmayaraq, təyyarə ilə Moskvaya apardılar.

Üçcə günün içində kəbin kəsildi, orada yaşayan qohum-əqraba və tanışlardan ibarət kiçik bir toy məclisi quruldu və Zərifin qara günləri başladı. Bibisi oğlu ondan on bir il böyük idi. Zərif bu oğlanı demək olar ki, tanımırdı. Çünki bibisigil axırıncı dəfə kəndə gələndə Zərifin cəmi səkkiz yaşı vardı, ikinci sinifdə oxuyurdu. O vaxt bibisigil qonşu kənddə yaşayırdılar və məhz Ziya Moskvada universitetə qəbul olduğuna görə onunla birlikdə Rusiyaya köçməyə qərar vermişdilər.

Zərifin dünyası dağılmışdı. Təhsil alması, çalışmaq istəməsi artıq ona unutmağa məcbur olduğu yuxu kimi görünürdü. Bir yandan da Tahirə müəlliməni düşünür, onunla sağollaşmaq imkanı belə olmadığına görə üzülürdü. Hamının deyib-güldüyü, oynadığı toyda Zərifin ürəyi qan ağlayırdı. Əynindəki ağappaq gəlinlik paltarı onun gözünə nənəsinin yastığının altındakı kəfəni xatırladırdı. Bu geyimə səbəb o kəfən olmuşdu, bilirdi. Lakin bu toydan narazı olan daha bir adam vardı: Ziya. O da ölüm yatağında olan nənənin vəsiyyətinə görə Zəriflə evlənməyə məcbur olmuşdu. Halbuki... Zərif yalnız toydan sonra biləcəkdi ki, Ziya çoxdan öz sevdiyi tələbə yoldaşı ilə evlənib, rəsmi nikahı və iki də uşağı var.

--- Mən çox peşmanam, Zərif. Belə olmasını istəməzdim. Üstəlik, mənə deməmişdilər ki, sən universitetə qəbul olmusan. Mənim isə həyat yoldaşım var, uşaqlarım...

--- Bəs onda niyə etiraz eləmədin? Niyə?

Cavab yox idi. Ziya nə onu zorla öz doğmaca dayısı qızı ilə evləndirən ailəsinə qarşı çıxa bilmişdi, nə də bütün toy günü ərzində ona zəng edən, mesaj yollayan həyat yoldaşına nəsə deyə bilirdi. Tək çarə kimi isə hamıdan xəlvəti Zərifə bilet alıb onu təyyarəyə oturdub kəndə göndərməyi düşünmüşdü. Bütün bu baş verənlərdən şokda olan Zərif isə kənddə onu nələrin gözlədiyindən xəbərsiz idi. Təyyarədə olanda elə düşünürdü ki, evə qayıdar-qayıtmaz Tahirə müəllimə ilə görüşəcək, universitet dərslərinə getmək üçün geyimlərini, dəftərlərini hazırlayacaq. Onun qapıdan içəri girdiyini görən anası diksinib əlindəki yemək dolu sinini dağıtmışdı. Nənəsi dizinə-başına vurub “Vay, bu qız niyə gəlib? Vay, biabır oldum, vay, bu qız bizi rüsvay elədi, vay!” dedi. Sonra atası gəldi. Xəbəri bilən kimi Zərifi döyməyə başladı. Nə anası, nə nənəsi atasına mane olmadılar, əksinə, sanki onu daha da qızışdırmaq üçün sözlər seçib deyirdilər.

--- Bitdi! Sənin oxumağın da bitdi, adam içinə çıxmağın da, - deyirdi atası onu döyə-döyə, - get as özünü! Nəyə lazımsan sən?

Zərif onların niyə belə davrandıqlarını da anlaya bilmirdi. Axı onun heç bir günahı yox idi. Ailəsi isə Ziyanın evli olduğunu da bilirmiş, bunu bilə-bilə Zərifi ona ərə veriblərmiş.

 

Sonra Zərifin həyatı tamam qaraldı. Dərslər başladı, onu isə evdən çölə buraxmadılar. Evə kimsə qonaq gələndə yan otağa salıb ona görə utanırlarmış kimi davrandılar. Hər günü atasının hədələri, anasının məzəmmətləri, nənəsinin qarğışları ilə keçirdi. Artıq nə yemək yeyir, nə otağından kənara çıxır, nə kimsəylə danışırdı. Onu bu dünyada bircə Tahirə müəllimə anlaya bilərdi, o da Zərifin evə qayıtdığından xəbərsiz idi deyəsən. Bir gün Zərif hamıdan xəlvəti ev telefonundan müəlliməsigilə zəng vurdu. Tahirə müəllimə onun səsini eşidib sevindi, həm də təəccübləndi. Zərif isə heç nə deyə bilməyib hönkürtü ilə ağladı. O gün Tahirə müəllimə onlara gəldi, Zərifin valideynləri ilə söhbət etdi, onunla görüşüb danışmaq istədiyini, bu halın qız üçün çox təhlükəli olduğunu anlatmağa çalışdı.

--Axı siz bilirdiniz ki, o oğlan evlidir, hətta uşaqları var, niyə bunu bilə-bilə Zərifi bu evliliyə sürüklədiniz? – deyə Tahirə müəllimə qəzəbini zorla sıxmağa çalışırdı.

--Nə evli? Rusla? O bəyəm evlilikdir? Nə valideyn xeyir-duası olub, nə qohum-əqraba yığışıb... – deyə Zərifin anası mızıldandı.

---Siz nə danışırsınız,- Tahirə müəllimə eşitdiklərinə inana bilmirdi, doğrudanmı bu adamlar bu dərəcədə cahil idilər? - adamın iki övladı var, rəsmi nikahı var, siz isə... 

Söhbət bura çatanda Zərifin atası hirsdən boğula-boğula dedi:

--- Siz qarışmayın, müəllimə! Belə baxanda, o qızın bu halda olmasının əsas səbəbkarı  elə sizsiniz! Siz olmasaydınız, onun başını heç kim tələbə olmaqla, nə bilim, kitab-dəftərlə yaşamaqla xarab eləməzdi! Başına da nə gəlsə, günahı sizin boynunuzda qalacaq!

Müəlliməsinə qarşı bu münasibətə dözməyib otağından çıxan Zərif yenə də döyülmüş, ev telefonu isə şəbəkədən ayrılmışdı.

Günlər, həftələr keçdikcə qızın vəziyyəti daha da ağırlaşırdı. Bibisigillə araları pisləşdiyinə görə də bütün yaxın qohumlar onu qınayırdılar. Artıq kənddə hamı onlardan danışır, toydan sonrakı gün Zərifin evə qaytarılmısanı müzakirə edirdi. Atası, anası hər dəfə belə söhbətləri eşidib evə gələndə Zərifi cəzalandırırdı. Zərif tamamilə özünə qapılmışdı. Bir gün isə dözməyib nənəsinin bütün dərmanlarını qarışdırıb içmiş, həyatına son qoymaq qərarı vermişdi. Anası onun otağına gəlməsə, təcili yardım vaxtında yetişməsəydi...

O gündən sonra Zərif daha ağzını açıb bir kəlmə də danışmadı. Gözlərini bir nöqtəyə dikib saatlarla beləcə dayanır, sanki heç nə düşünmür, heç nə görmür, eşitmirdi. Artıq valideynləri də, nənəsi də ona görə həqiqətən narahat olmağa başlamışdılar. Nə edəcəklərini bilmir, gah ona hədiyyələr alır, gah gəzməyə aparmağa çalışır, gah da bunların nəticə vermədiyini görüb bir-birlərini təqsirləndirib dalaşırdılar. Məsələdən xəbər tutan Tahirə müəllimə isə yenə onlara gəlmişdi. Zərif onu görəndə yerindən tərpəndi, müəlliməsinə sarılıb ağladı. Bu səhnədən təsirlənən valideynləri də səhvlərini anlamaşa başlamışdılar artıq. İndi onlar özləri Tahirə müəllimədən Zərifi həyata qaytarmağı xahiş edirdilər.

--- Ona icazə verin, arada bizə gəlsin, mənim yanıma ingilis dili öyrənməyə gələn şagirdlərə dərs keçməyimə kömək eləsin, bu ona çox kömək edəcək.

--- Baş üstə, müəllimə, lap elə hər gün özüm gətirəcəyəm! – demişdi atası.

--- Yox, qoy özü gəlsin. O, azad, sərbəst olduğunu hiss eləməlidir!

Valideynləri razılaşmışdılar.

O gündən Zərif hər gün sevimli müəlliməsinin evinə gedir, onun şagirdlərinə dərs keçməsinə baxır, özü də müəlliməsinin əvəzinə dərslər keçir, beləcə, yavaş-yavaş həyata qayıdırdı. Bir aydan sonra Zərif artıq tamamilə dəyişmiş, üzü gülməyə, gözləri işıldamağa başlamışdı. Amma hələ də bir nisgil vardı ürəyində. Axı artıq dərslər çoxdan başlamışdı, onunla birlikdə tələbə adını qazanmış yaşıdları hər gün universitetə gedirdilər. Müəlliməsinin evinə dil öyrənməyə gələn şagirdlər də bir azdan imtahan verəcək, tələbə olacaqdılar. O isə...

--- Sən isə əvvəlkindən də böyük həvəslə hazırlaşıb yenə imtahan verəcəksən, qəbul olacaqsan! – demişdi Tahirə müəllimə.

--- Mən paytaxtda oxumaq istəyirəm! – qətiyyətlə söyləmişdi Zərif, - Tibb Universitetində!

O gündən sonra da imtahanlara hazırlaşmağa başlamışdı. Ata-anası onun yenidən təhsil almaq istəyinə görə narahat olsalar da, daha qəlbinə dəyməkdən çəkinir, eləcə qızlarının sınaq imtahanlarında topladıqları yüksək ballara baxıb köks ötürməklə kifayətlənirdilər. Nənəsi isə hələ də yastığının altındakı kəfəni hər gün çıxarıb dizləri üstə qoyur, sığallayıb ufuldayırdı.

Və nəhayət o gün gəldi!

İmtahan nəticələri elan olundu!

Zərif Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin tələbəsi adını qazandı!

Həmin gün bu xəbərə Zərifin özündən çox sevinən isə Tahirə müəllimə idi. Elə nəticələri də Zərifə xəbər vermək üçün onlara özü gəlmişdi.

--- Təbrik edirəm! Səninlə fəxr edirəm! – deyə qucaqlayıb bağrına basmışdı Zərifi.

Anası qəhərlənmiş, atası isə sevincqarışıq peşmanlığını gizlədə bilməmişdi, “Mən də səninlə fəxr edirəm!” demişdi astaca.

Bircə nənəsi hələ heç nə başa düşmürdü.

--- Nə olub? Nəyin təbrikidi bu? Ərə verirsiniz Zərifi? Ya Ziya gəlib dalınca mənə demirsiz? – deyə çaşqınlıqla söylənmişdi.

--- Tələbə oldum, ay nənə! – deyə Zərif həyatında ilk dəfə arxayınlıq və cəsarətlə nənəsinin qarşısına keçib onun dizlərinin üstündəki ağ parçanı alıb qucağına sıxmışdı, - bu da olsun sənin mənə təbrik hədiyyən!

--- Boy, Allah eləməsin, a bala, o nədir deyirsən? Neyləyəcəksən o kəfəni?

--- Kəfən deyil ki bu, nənəcan! Ağ parçadır, tərtəmiz ağ parça! Bundan özüm üçün həkim xalatı tikdirəcəyəm! Sonra da səni sağaldıb ayağa qaldıracağam! 

Hamı mat-məəttəl Zərifin üzünə baxmışdı.

Tahirə müəllimə isə yaxınlaşıb onu bağrına basmışdı. Bu gün o, dünyanın ən xoşbəxt müəllimi idi!

Hekayə xüsusi layihə olan "Məktəb hekayələri" kitabındandır.